Lọc máu

Lọc máu là gì?

Thận lọc máu để loại bỏ chất thải được tạo ra do chuyển hóa cơ thể và dịch dư. Các chất này trở thành nước tiểu và tích tụ trong bàng quang được đào thải ra khỏi cơ thể khi đi tiểu.

Lọc máu là thủ thuật thay thế một số chức năng của thận khi thận không còn hoạt động bình thường.

Các loại lọc máu

Có 2 loại lọc máu:

Thẩm phân máu

Trong thẩm phân máu (còn được gọi là “rửa máu”), máu được đưa ra khỏi cơ thể thông qua tiếp cận đường mạch máu hoặc “dòng máu” và được tách bằng máy lọc máu.

Quá trình này “làm sạch” máu và loại bỏ các chất thải và dịch thừa. Máu “sạch” được đưa trở lại cho cơ thể qua dòng máu khác. Những dòng máu này có thể ở dạng ống thông lọc máu, cầu nối động - tĩnh mạch tự thân hoặc cầu nối động - tĩnh mạch nhân tạo.

Thẩm phân phúc mạc

Trong thẩm phân phúc mạc (còn gọi là “thẩm tách nước”), ống thông được đưa vào bụng thông qua phẫu thuật.

Dung dịch lọc máu sẽ được nạp và xả qua ống trong khi lớp niêm mạc bụng (phúc mạc) hoạt động như bộ lọc để loại bỏ chất thải ra khỏi máu.

Vì sao cần lọc máu?

Bác sĩ sẽ khuyến cáo lọc máu nếu bạn bị suy thận giai đoạn cuối. Lọc máu sẽ giúp:

• Loại bỏ chất thải và dịch thừa ra khỏi máu để ngăn ngừa chất độc tích tụ trong cơ thể.
• Duy trì sự cân bằng thích hợp giữa dịch và các chất điện giải khác nhau (ví dụ: Kali và Natri) trong cơ thể.

Ngoài ra, bác sĩ có thể khuyến cáo ghép thận.

Đối tượng nào không nên lọc máu?

Thẩm phân phúc mạc có thể không phù hợp nếu bạn có:

• Sẹo phẫu thuật sâu trong bụng
• Thoát vị, là một vùng rộng của cơ bụng bị suy yếu
• Sự khéo léo hoặc khả năng chăm sóc bản thân hạn chế
• Bệnh viêm ruột

Thay vào đó, bác sĩ có thể khuyến cáo thẩm phân máu hoặc ghép thận.

Các nguy cơ và biến chứng của lọc máu là gì?

Cả thẩm phân máu và thẩm phân phúc mạc đều có nguy cơ và biến chứng.

Thẩm phân máu

Rủi ro và biến chứng trong thẩm phân máu bao gồm:

• Huyết áp thấp
• Thiếu máu, hoặc lượng hồng cầu thấp
• Chuột rút trong quá trình thẩm phân máu
• Bệnh thoái hóa tinh bột do lọc máu là khi protein beta-2 microglobulin tích tụ trong máu

Thẩm phân phúc mạc

Rủi ro và biến chứng trong thẩm phân phúc mạc bao gồm:

• Cơ bụng suy yếu dẫn đến sự phát triển thoát vị mới
• Nhiễm trùng tại hoặc xung quanh vùng ống thông
• Đường huyết cao, do đường (đường dextrose) có trong dung dịch lọc máu

Bạn có thể cần làm gì khi thẩm phân máu?

Thông thường, bạn sẽ thực hiện thẩm phân máu ở một trung tâm lọc máu.

Thời gian ước tính

Thẩm phân máu được thực hiện ít nhất 3 lần một tuần. Mỗi buổi kéo dài khoảng 4 giờ.

Trước thủ thuật

Bác sĩ sẽ tạo điểm tiếp cận đường mạch máu trên cánh tay. Đây là thủ thuật phẫu thuật tạo cầu nối, còn gọi là lỗ rò động tĩnh mạch (AV) hoặc cầu nối AV, giữa động mạch (mạch máu mang máu từ tim) và tĩnh mạch (mạch máu mang máu trở lại tim).

Tổng cộng 2 kim sẽ được đưa vào điểm tiếp cận đường mạch máu. Mỗi kim được nối với một ống mềm nối với máy lọc máu. Nếu lỗ rò hoặc cầu AV không khả thi, bác sĩ sẽ đặt ống thông lọc máu vào mạch máu lớn trong cổ bạn.

Trong khi thực hiện thủ thuật

Một lượng nhỏ máu sẽ được lấy qua một điểm tiếp cận đường mạch máu, được tách bằng máy lọc máu và đưa trở lại cơ thể bạn qua một điểm tiếp cận đường mạch máu khác.

Huyết áp và nhịp tim của bạn sẽ được theo dõi trong quá trình điều trị vì có thể không ổn định.

Sau thủ thuật

Nhóm y tế sẽ lấy kim ra khỏi điểm tiếp cận và dùng băng gạc ép để ngăn chảy máu.

Bạn có thể cần làm gì khi thẩm phân phúc mạc?

Bạn thường sẽ làm thẩm phân phúc mạc tại nhà hàng ngày.

Thời gian ước tính

Thời gian thực hiện thẩm phân phúc mạc phụ thuộc vào cách thực hiện lọc máu:

• Thẩm phân phúc mạc cấp cứu liên tục (CAPD): Bạn sẽ xả và cho 2 lít dung dịch lọc máu vào bụng 4 – 5 lần một ngày. Mỗi lần, dung dịch lưu lại bên trong trong thời gian dừng theo quy định, thường là 3 – 4 giờ.
• Thẩm phân phúc mạc theo chu kỳ liên tục (CCPD): Còn được gọi là thẩm phân phúc mạc tự động, khi bạn phải gắn máy lọc theo chu kỳ trong 8 – 10 giờ vào ban đêm, thường là trong lúc ngủ.

Trước thủ thuật

Ống thông thẩm phân phúc mạc sẽ được đưa vào bụng thông qua phẫu thuật, thường là gần lỗ rốn. Có thể đưa vào trong điều kiện gây tê cục bộ hoặc gây mê toàn thân.

Ống thông sẽ đưa dung dịch lọc máu vào và ra khỏi bụng trong quá trình thẩm phân phúc mạc.

Bác sĩ sẽ đợi đến khi điểm đặt ống thông lành rồi mới bắt đầu thực hiện thẩm phân phúc mạc. Thường phải đợi khoảng 2 tuần.

Trong khi thực hiện thủ thuật

Bạn sẽ cho dung dịch lọc máu vào đầy bụng. Chất thải, dịch và hóa chất sẽ chảy qua màng bụng vào dung dịch lọc máu. Bạn có thể đi lại khi dung dịch lọc máu ở trong bụng. Sau khoảng thời gian quy định, bạn sẽ xả hết dung dịch này và cho dung dịch mới vào bụng (thay thế).

Nếu bạn đang làm CCPD, bạn cần khởi động máy trước khi đi ngủ và thay mới vào buổi sáng.

Chăm sóc và phục hồi sau lọc máu

Để đạt được kết quả lọc máu tối ưu, bạn nên:

• Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
• Có chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm thức ăn có hàm lượng natri và phốt phát thấp.

Nếu bạn thực hiện thẩm phân phúc mạc, cần tránh:

• Ngâm mình trong bồn tắm hoặc bồn nước nóng
• Bơi trong hồ, ao, sông hay hồ bơi không chứa clo vì bạn có thể bị nhiễm trùng