Viêm xoang (nhiễm trùng xoang) - Triệu chứng & Nguyên nhân

Viêm xoang là gì?

Viêm xoang là bệnh có biểu hiện đặc trưng là viêm mô niêm mạc xoang. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em.

Các xoang cạnh mũi là những khoảng trống trong xương mặt và xương sọ được bao phủ bởi một lớp niêm mạc mỏng (niêm mạc mô mềm tạo ra chất nhầy). Các xoang được kết nối bằng đường dẫn hẹp đến lỗ mũi.

Các xoang khỏe mạnh tạo ra dịch nhầy làm ẩm bên trong các xoang và hốc mũi. Điều này giúp làm ẩm và ấm không khí chúng ta hít thở, đồng thời loại bỏ vi sinh vật và chất ô nhiễm từ hốc mũi.

Khi bị viêm xoang, niêm mạc nhầy bị viêm và sưng, tạo ra lượng chất nhầy viêm lớn hơn nhiều. Chứng viêm này có thể dẫn đến:

• Nghẹt và khó chịu trong xoang (thường được mô tả là đau mặt)
• Chảy nước mũi (thường bị đổi màu) hoặc nghẹt mũi
• Khứu giác suy giảm

Các loại viêm xoang

Nhìn chung, có 3 loại viêm xoang:

Viêm xoang cấp tính

Viêm xoang cấp tính, còn được gọi là viêm xoang mũi cấp tính, có thể kéo dài đến 4 tuần. Viêm xoang cấp tính có thể được phân loại thành:

1. Viêm xoang mũi do vi-rút – Bệnh còn gọi là cảm lạnh thông thường, các triệu chứng thường bắt đầu cải thiện sau 5 - 10 ngày.
2. Viêm xoang mũi do vi khuẩn cấp tính – Bệnh thường xảy ra khi cảm lạnh thông thường không cải thiện và kéo dài nhiều tuần.

Viêm xoang mạn tính

Viêm xoang mạn tính còn được gọi là viêm xoang mũi mạn tính (CRS). Sự thay đổi từ viêm xoang cấp tính sang mạn tính là quá trình viêm xoang kéo dài dần dần. Phải có các triệu chứng trong ít nhất 12 tuần.

Đại khái, CRS có thể được phân thành 2 loại, với các đặc điểm có thể giống nhau:

1. CRS không bị đa polyp (CRSwoNP)
2. CRS bị đa polyp (CRSwNP) – Polyp mũi là tình trạng sưng niêm mạc xoang nghiêm trọng. CRSwNP thường là do rối loạn miễn dịch tiềm ẩn gây ra phản ứng viêm quá mức. Sự tích tụ mạn tính của các triệu chứng thường gây mất khứu giác và đôi khi gây đau mặt.

Viêm xoang do nấm

Viêm xoang do nấm có thể do các sinh vật dạng nấm gây ra theo 3 cách:

1. Bưới nấm hay u bướu do nấm – Loại viêm xoang do nấm phổ biến nhất, thường chỉ ảnh hưởng đến một xoang. Nấm phát triển trong xoang, gây viêm cục bộ.
2. Viêm xoang mũi dị ứng do nấm (AFRS) – Bệnh thường ảnh hưởng đến nhiều xoang ở 2 bên, với triệu chứng sưng niêm mạc xoang (bệnh đa polyp) và tiết dịch nhầy dị ứng đặc. AFRS thường xảy ra ở những người trẻ tuổi bị dị ứng mũi.
3. Viêm xoang do nấm xâm lấn (IFS) – Bệnh lý nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong, thường xảy ra ở bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, như bệnh nhân đái tháo đường trong điều trị ức chế miễn dịch. Nấm gây phá hủy mô ở trong và xung quanh mũi và xoang.

Triệu chứng của viêm xoang là gì?

Các triệu chứng của viêm xoang bao gồm:

Nghẹt mũi

• Khó thở qua mũi do tắc nghẽn
• Thở bằng miệng
• Ngáy

Tắc nghẽn xoang

• Cảm thấy sưng phù mặt

Chảy dịch mũi

• Chảy dịch mũi đặc màu xanh hoặc vàng

Chảy dịch mũi sau

• Cảm giác có chất nhầy ở vòm họng
• Ho có đờm nhưng đôi khi còn ho khan
• Khó thở

Đau mặt

• Cảm thấy nặng đầu
• Đau quanh mắt, mũi, má và trán

Ngoài ra, bạn có thể cảm thấy giảm mùi và vị, mệt mỏi, sốt hoặc cảm thấy khó chịu.

Nguyên nhân gây viêm xoang là gì?

Nguyên nhân gây viêm xoang thường là do kết hợp các yếu tố tác động cùng lúc, thường là do vi-rút nhiễm trùng đường hô hấp trên khiến bạn dễ bị nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn và làm giảm khả năng đào thải chất nhầy viêm.

Các yếu tố này bao gồm:

Bất thường giải phẫu mũi

Ví dụ về hiện tượng bất thường cấu trúc bao gồm vách ngăn mũi bị lệch có thể làm hẹp đường chảy của xoang.

Viêm mũi dị ứng không được kiểm soát

Viêm mũi dị ứng không được điều trị (viêm dị ứng đường thở trong mũi) là một trong những yếu tố có thể dẫn đến viêm xoang.

Nhiễm trùng răng

Nhiễm trùng răng chẳng hạn như nhiễm trùng răng thường gây viêm xoang hàm tách biệt.

Thiếu hụt trong chức năng miễn dịch

Nếu bạn có chức năng miễn dịch suy yếu, viêm xoang do nấm, nhiễm trùng do vi rút và nhiễm khuẩn có thể dẫn đến viêm xoang.

Những yếu tố nào gây ra nguy cơ viêm xoang?

Các yếu tố nguy cơ gây viêm xoang bao gồm:

Polyp mũi

Polyp mũi là khối u không đau, mềm và khối u không phải ung thư trên hốc mũi hoặc niêm mạc xoang.

Hen suyễn

Người bị hen suyễn dễ bị viêm xoang. Điều này là do hen suyễn làm cho đường thở hẹp và sưng, có thể tạo nhiều dịch nhầy hơn và dẫn đến khó thở. Hen suyễn cũng có thể gây ho, thở khò khè và khó thở.

Chất ô nhiễm

Tiếp xúc thường xuyên với các chất ô nhiễm như khói thuốc lá có thể gây viêm xoang.

Các bệnh khác

Các bệnh như HIV, bệnh xơ nang và các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch khác có thể gây nghẹt mũi, làm tăng nguy cơ viêm xoang.

Biến chứng và các bệnh liên quan đến viêm xoang là gì?

Mặc dù bệnh viêm xoang thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng có thể dẫn đến biến chứng nếu không được điều trị. Các biến chứng này bao gồm:

Nhiễm trùng mắt và áp xe

Nhiễm trùng xoang có thể lan sang mắt. Ở những giai đoạn đầu, mí mắt có thể sưng. Khi nhiễm trùng tiến triển, mắt tự sưng lên và đau đớn. Cấu trúc của mắt có thể bị hỏng và dẫn đến các vấn đề về thị lực như song thị hoặc mù.

Cục máu đông trong xoang hang

Viêm xoang không được điều trị có thể gây ra cục máu đông trong xoang hang (hệ tĩnh mạch quan trọng tại nền não). Những cục máu đông này có thể:

• Hạn chế lưu lượng máu từ não
• Cho phép vi khuẩn lan qua dòng máu, dẫn đến tổn thương mô não và tổn thương mô mắt.

Nhiễm trùng não – viêm màng não và áp xe não

Viêm xoang có thể lan sang màng não (màng bao quanh não). Các triệu chứng thường thấy của bệnh viêm màng não bao gồm sốt cao, nhức đầu và cứng cổ, và chức năng thần kinh bị thay đổi.

Sự lây lan của vi khuẩn có thể dẫn đến sự hình thành áp xe não (tích tụ mủ và các sản phẩm phân hủy do nhiễm trùng). Sưng và áp lực của mô não có thể gây ra tình trạng suy nhược thần kinh và hôn mê.

Nhiễm trùng xương - viêm tuỷ xương

Nhiễm khuẩn từ các xoang có thể lan sang xương xung quanh, đặc biệt là xương trán. Nhiễm trùng này có thể dẫn đến đau đầu liên tục, sốt, sưng xương và chảy mủ qua da.

Làm thế nào để phòng tránh viêm xoang?

Bạn có thể ngăn ngừa viêm xoang bằng cách:

• Không hút thuốc và tránh khói thuốc thụ động
• Giữ tay sạch sẽ, đặc biệt là trong mùa cảm lạnh và cúm
• Tránh tiếp xúc gần với người bị nhiễm trùng đường hô hấp trên hoặc cảm lạnh
• Biết về các chứng dị ứng và tránh các yếu tố kích thích
• Tiêm ngừa cúm và vắc-xin phế cầu khuẩn