Sơ Cứu Cho Trẻ Em: Những Điều Cha Mẹ Cần Biết

Làm cha mẹ có thể là niềm vui lớn nhất, và đi kèm với đó là trách nhiệm to lớn trong việc giữ cho con bạn an toàn và khỏe mạnh. Ngay cả với những bậc cha mẹ cẩn thận và chuẩn bị tốt nhất, thương tích ở trẻ em vẫn có thể xảy ra. Khi điều không may xảy ra, với tư cách là người chăm sóc chính, theo mặc định, bạn sẽ là người phản ứng đầu tiên.

Trong trường hợp bị thương nghiêm trọng, điều quan trọng là bạn phải giữ bình tĩnh để có thể thực hiện các bước cần thiết để ổn định tình trạng của trẻ trước khi tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp.

Bác sĩ Lee Khai Pin cung cấp một bản tóm tắt nhanh về các tình huống phổ biến có thể xảy ra và các bước ngay lập tức mà cha mẹ nên thực hiện.

1. Bầm tím

Các vết bầm tím thường được đánh dấu bằng cơn đau, sưng và đổi màu da, thường thấy sau chấn thương hoặc ngã. Điều quan trọng là đảm bảo rằng con bạn tỉnh táo và không có các tổn thương đáng kể nào khác (ví dụ: chấn thương đầu) ở các bộ phận khác trên cơ thể.

Xử lý:

• Để giảm sưng, hãy chườm đá (hoặc đá bọc trong khăn) lên vùng bị ảnh hưởng trong tối đa 15 phút. Tránh đặt đá trực tiếp lên da vì nó có thể cực kỳ khó chịu hoặc đau đớn cho con bạn.
• Nên nâng cao vùng bị bầm tím (ví dụ như cẳng chân) vì điều này sẽ giúp ngăn máu tích tụ trong mô bị bầm tím và giảm sưng liên quan.

Trong khi hầu hết các vết thâm tím sẽ lành và hết trong vòng một tuần, bất kỳ vết bầm tím nào do lực mạnh gây ra, đặc biệt nếu kèm theo đau dữ dội, đều phải được kiểm tra y tế sớm để loại trừ các chấn thương bên trong (ví dụ: gãy xương). Ngoài ra, tình trạng bầm tím không rõ nguyên nhân, không do chấn thương hoặc ngã, có thể là dấu hiệu của rối loạn chảy máu. Trong trường hợp này, tốt nhất bạn nên tìm lời khuyên y tế.

2. Chấn thương mắt

Chấn thương mắt thường do tiếp xúc với hóa chất, các chất lạ hoặc đồ vật trong mắt hoặc do va đập vào mắt.

Xử lý:

• Đối với các vết bỏng do hóa chất, có thể do các vật dụng gia dụng như nước rửa tay và chất tẩy rửa gây ra, hãy mở mắt bị ảnh hưởng một cách nhẹ nhàng nhưng chắc chắn và rửa mắt bằng nước thật sạch trong 15 - 20 phút.
• Đối với những vật lạ nhỏ nghi ngờ bị mắc kẹt trong mắt, hãy cố gắng ngăn con bạn dụi mắt vì điều này có thể làm xước và làm tổn thương thêm giác mạc. Cố gắng loại bỏ dị vật bằng cách rửa mắt bị ảnh hưởng nhiều lần bằng nước cho đến khi cảm giác "dị vật" được giải quyết. Trong trường hợp dị vật vẫn còn, hãy đặt một miếng băng mềm hoặc miếng đệm mắt lên mắt đã nhắm lại và tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp.
• Đối với những trường hợp dập vào mắt, nhẹ nhàng chườm đá (hoặc đá quấn trong vải) lên mắt bị ảnh hưởng trong 10 - 15 phút và tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Điều quan trọng là phải loại trừ các chấn thương bên ngoài (ví dụ: giác mạc) cũng như các chấn thương bên trong (ví dụ: võng mạc). Không đặt đá trực tiếp lên mắt.

Bé có khả năng bị kích động và đau, và có thể dễ xối rửa sạch mắt khi đặt bé nằm xuống bồn tắm hoặc để bé cúi mặt trên bồn rửa. Điều quan trọng là mắt bị ảnh hưởng nằm thấp hơn mắt còn lại. Ví dụ, nếu nghi ngờ có dị vật trong mắt phải, hãy cho trẻ nằm nghiêng mặt phải trước khi rửa mắt phải. Điều này sẽ giúp tránh làm lây nhiễm mắt không bị ảnh hưởng và ngăn nước chảy vào mũi hoặc miệng

Ngay cả sau khi thực hiện các bước sơ cứu trên, chấn thương mắt, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, nên được bác sĩ khám để tìm kiếm các tổn thương nghiêm trọng cũng như giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và mất thị lực.

3. Chấn thương đầu

Các chấn thương đầu có thể bao gồm các vết thương rõ ràng như chảy máu hoặc bầm tím, hoặc các triệu chứng ít rõ ràng hơn như đau đầu, mất thăng bằng và buồn ngủ, cùng các dấu hiệu khác. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, các dấu hiệu không đặc hiệu có thể bao gồm khóc dai dẳng không dứt, bú kém và nôn mửa nhiều lần.

Xử lý:

• Đối với các chấn thương đầu nghiêm trọng (ví dụ: ngã từ độ cao lớn hoặc tai nạn giao thông đường bộ), vui lòng gọi xe cấp cứu.
• Trong khi chờ đợi, cố gắng không di chuyển trẻ và giữ bé đứng yên. Tránh di chuyển đầu và cổ của bé, và nếu bé đang đội mũ bảo hiểm, không được tháo ra để tránh gây thêm tổn thương.
• Nếu có chảy máu, hãy dùng một miếng vải sạch hoặc gạc ấn mạnh để cầm máu.

Đối với các chấn thương đầu ít nghiêm trọng hơn có vẻ ổn định mà không có triệu chứng rõ ràng, bạn vẫn có thể cân nhắc đưa con đến bác sĩ để đánh giá toàn diện, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh.

4. Vết rách (vết cắt)

Các vết cắt và vết đâm sâu, vết cắn của động vật và vết cắt tiếp tục chảy máu ngay cả sau khi ấn, đều bắt buộc phải được chăm sóc y tế. Điều này có thể bao gồm kiểm tra kỹ lưỡng và thăm dò vết thương, khâu vết rách, sử dụng thuốc kháng sinh và tiêm phòng vắc-xin chống uốn ván.

Xử lý:

• Rửa vết thương bằng nước sạch và dùng gạc vô trùng, băng hoặc khăn sạch ấn mạnh. Nếu máu thấm qua băng, hãy đặt một miếng băng khác lên trên miếng băng đầu tiên và tiếp tục ấn.
• Nếu có thể, hãy nâng bộ phận cơ thể bị thương lên cao hơn mức tim để làm chậm quá trình chảy máu.
• Không sử dụng dây ga-rô hoặc bất kỳ phương pháp nào khác để giảm lưu lượng máu.
• Khi đã cầm máu, có thể dùng băng mới để che vết thương.

5. Ngộ độc

Việc vô tình hít hoặc tiêu thụ các chất tẩy rửa gia dụng thông thường và hóa chất, cũng như quá liều thuốc, có thể rất nguy hiểm đối với trẻ nhỏ và cần được đánh giá y tế ngay lập tức. Các dấu hiệu ngộ độc có thể không đặc hiệu và có thể bao gồm khó thở, nôn mửa, buồn nôn, đau bụng hoặc chuột rút, và co giật hoặc động kinh.

Xử lý:

• Gọi xe cấp cứu để được hỗ trợ khẩn cấp, đặc biệt nếu con bạn bị co giật hoặc trông có vẻ yếu.
• Nếu con bạn không may ngừng thở, vui lòng thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) nếu bạn đã được đào tạo trước đó.
• Nếu con bạn tỉnh táo, hãy giữ bé bình tĩnh trong khi tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
• Yêu cầu bé nhổ hết thức ăn thừa của chất độc trong miệng nhưng không ép bé nôn vì điều này có thể gây hại nhiều hơn lợi.
• Cố gắng tìm ra chất có thể đã tiêu thụ để bạn có thể thông báo cho bác sĩ - hãy tìm các hộp thuốc ở gần hoặc các chai hóa chất và chất tẩy rửa đang mở.

“Các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng. Luôn bảo quản các vật dụng gia dụng (như chất tẩy rửa, chất tẩy rửa, v.v.) và thuốc men ngoài tầm nhìn và tầm với của trẻ em trong các hộp đựng có bao bì an toàn cho trẻ em. Không bao giờ cất giữ những sản phẩm này trong hộp đựng thực phẩm hoặc đồ uống trong tầm với của trẻ em khi trẻ không nhận biết được,” BS Lee nói.

6. Bỏng và bỏng rát

Các vết bỏng do hơi nước hoặc nước nóng gây ra và bỏng do bàn là hoặc lửa gây ra có thể cực kỳ đau đớn và khiến da bị đỏ, bong tróc hoặc phồng rộp. Các vết bỏng nặng có thể cần các thủ thuật và băng vết thương chuyên biệt khi được gây mê, sử dụng thuốc kháng sinh và tiêm phòng vắc-xin chống uốn ván.

Xử lý:

• Đưa trẻ ra khỏi nguồn gây bỏng hoặc bỏng rát.
• Cởi bỏ bất kỳ quần áo hoặc phụ kiện nào trên vết bỏng nếu chúng không dính vào da.
• Không làm vỡ bất kỳ vết phồng rộp nào có thể hình thành.
• Giữ vết bỏng dưới nước mát trong 20 phút. Không sử dụng đá hoặc nước đá.
• Che vết bỏng một cách lỏng lẻo bằng khăn sạch và tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
• Không thoa bất kỳ loại thuốc mỡ, kem hoặc bột nào lên vùng bị ảnh hưởng trước khi có đánh giá y tế.

Ngay cả khi vết bỏng không có vẻ gì là đau, nó vẫn có thể nghiêm trọng. Cần chăm sóc y tế ngay lập tức đối với các vết bỏng liên quan đến một vùng cơ thể lớn, các vết bỏng sâu nghiêm trọng, bỏng điện hoặc hóa chất, cũng như các vết bỏng liên quan đến các vùng nhạy cảm như mặt hoặc bộ phận sinh dục.

7. Bong gân & gãy xương

Bong gân liên quan đến chấn thương dây chằng, trong khi gãy xương là xương bị gãy có thể hoặc không thể xuyên qua da. Trong cả hai trường hợp, triệu chứng thông thường là đau ở vùng bị ảnh hưởng, cơn đau này nặng hơn khi cử động hoặc cố gắng chịu trọng lượng lên chi bị ảnh hưởng.

Xử lý:

• Tránh cử động hoặc sử dụng khớp hoặc chi bị ảnh hưởng để tránh chấn thương thêm.
• Nếu bị gãy xương hở (tức là xương gãy xuyên qua da), hãy tránh cử động chi bị thương nữa và gọi xe cấp cứu.

Đối với bong gân, việc nghỉ ngơi cho chi bị thương sẽ khá hiệu quả. Đồng thời, áp dụng chườm đá (tùy khả năng) vào vùng bị ảnh hưởng, nén vùng bị thương bị sưng bằng băng và giữ cố định (quản lý này đôi khi được biết đến với từ viết tắt RICE - rest (nghỉ ngơi), ice (đá), compression (nén), elevation (giữ cố định)). Nếu được cho là bong gân nhưng vẫn tiếp tục gây đau và sưng dai dẳng, bất chấp các biện pháp trên, thì việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế để loại trừ trường hợp có thể bị gãy xương là rất quan trọng, và việc này có thể cần chụp X-quang. Lưu ý rằng trẻ em dưới 5 tuổi dễ bị gãy xương hơn là bong gân.

Tóm lại, BS Lee nói thêm: “Điều quan trọng là cha mẹ và người chăm sóc phải giữ bình tĩnh và chú ý đến nhu cầu cấp bách của trẻ bằng cách trước tiên đưa chúng ra khỏi mối nguy hiểm và giữ chúng trong trạng thái ổn định trước khi chăm sóc y tế hoặc sự có mặt của các dịch vụ cấp cứu. Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ mới biết đi chưa biết nói, việc xác định mức độ nghiêm trọng của chấn thương có thể là một thách thức. Vì vậy, khi nghi ngờ và đối với các tình huống có cơ chế chấn thương không chắc chắn, có thể nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế và nhờ bác sĩ đánh giá kỹ lưỡng về thương tích.”