Nguồn: Getty Images

Chế Độ Ăn Ít-FODMAP Cho Hội Chứng IBS

Cập nhật lần cuối: 20 Tháng Mười Hai 2022 | 5 phút - Thời gian đọc

Dr Wong Kong Min Reuben

Bác sĩ nội tiêu hóa

Chế độ ăn ít-FODMAP hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS). Khám phá xem chế độ ăn này có phù hợp với bạn hay không, những thực phẩm bạn có thể và không thể ăn khi thực hiện chế độ ăn này, và nhiều thông tin khác.

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một chứng rối loạn đường tiêu hóa (GI) phổ biến có đặc điểm bao gồm các triệu chứng ở đường tiêu hóa như đau bụng tái đi tái lại, thay đổi thói quen đi vệ sinh, đầy hơi và dư khí, và chứng ợ nóng. Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2016 cho thấy IBS đã ảnh hưởng đến gần 20.9% dân số Singapore ở độ tuổi từ 21 trở lên.

Xét đến việc một chế độ ăn uống không phù hợp có thể khiến các triệu chứng của bệnh IBS trở nên trầm trọng hơn, điều quan trọng là những người mắc bệnh IBS cần biết nên ăn và nên tránh thực phẩm nào. Một chế độ ăn uống hiệu quả trong việc hỗ trợ bệnh nhân mắc IBS khám phá ra loại thực phẩm đặc biệt nhạy cảm đối với họ là chế độ ăn ít-FODMAP.

FODMAP Là Gì?

FODMAP là một từ viết tắt của các từ tiếng Anh sau: fermentable (có thể lên men), oligo-, di-, mono-saccharides và polyols. Đây là một nhóm các loại carbohydrates được cho là gây ra các triệu chứng bệnh ở đường tiêu hóa. Một vài ví dụ là sucrose (oligosaccharides), lactose (disaccharides), fructose (monosaccharides), và sorbitol (polyols). Các chất này thường được tìm thấy trong nguồn thực phẩm hàng ngày của chúng ta, bao gồm trái cây, rau củ, các loại đậu, và các chất tạo ngọt nhân tạo.

Thực phẩm giàu FODMAP có thể gây ra các triệu chứng ở đường tiêu hóa do khả năng hấp thụ kém của chúng trong đường tiêu hóa, khiến chúng phải bị lên men trong ruột và sản sinh các loại vi khuẩn đường ruột có hại. Quá trình lên men sản sinh các loại axit béo, khí, và một lượng lớn dịch nước trong ruột. Nhu động ruột gia tăng do thành ruột bị kéo căng, dẫn đến tình trạng khó tiệu. Các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, đầy hơi, chướng bụng và đau bụng co thắt, ợ hơi và xì hơi.

Điều vừa được đề xuất, các loại thực phẩm giàu FODMAP không phải lúc nào cũng có hại đối với sức khỏe đường ruột của bạn. Thực tế, chúng có nhiều lợi ích, như phòng ngừa táo bón, cải thiện hấp thụ calcium, giảm thiểu nồng độ lipid, và tăng cường hệ miễn dịch. Chúng cũng thúc đẩy sự phát triển của các vi khuẩn có lợi (Bifidobacteria) sống trong đường ruột. Do vậy, việc tuân theo một chế độ ăn ít-FODMAP có thể gây ra nguy hiểm nếu không có sự tư vấn của bác sĩ.

Chế Độ Ăn Uống Ít-FODMAP Là Gì?

Chế độ ăn ít-FODMAP là một loại chế độ ăn loại bỏ dần các nguồn thực phẩm nhiều FODMAP. Một chế độ ăn kiêng loại bỏ (elimination diet) bao gồm việc gạt bỏ một số loại thực phẩm ra khỏi chế độ ăn của bạn và sau đó tái du nhập chúng vào chế độ ăn ở một thời điểm muộn hơn. Việc thực hiện như vậy sẽ cho phép bạn hiểu rõ hơn về sự nhạy cảm thực phẩm của cá nhân.

Học Viện Tiêu Hóa Hoa Kỳ, Viện Quốc Gia Về Chăm Sóc Sức Khỏe và Chất Lượng Cuộc Sống, và Hiệp Hội Ăn Uống Anh Quốc ủng hộ việc áp dụng chế độ ăn ít-FODMAP trong quản lý bệnh IBS qua chế độ ăn uống.

Chế Độ Ăn Uống Ít-FODMAP Dành Cho Ai?

Chế độ ăn ít-FODMAP đã được chứng minh hoạt động hiệu quả cho đối tượng cá nhân mắc phải tình trạng không dung nạp thực phẩm đặc thù. Cụ thể hơn, nếu họ đã được xét nghiệm hơi thở và được phát hiện có tình trạng kém hấp thụ các thành phần FODMAP cụ thể, như lactose và fructose.

Chế độ ăn ít-FODMAP cũng được đặt dành để sử dụng như một phương pháp điều trị tuyến thứ hai cho bệnh nhân IBS. Không phải toàn bộ bệnh nhân IBS đều phù hợp để áp dụng chế độ ăn ít-FODMAP do các nguy cơ sức khỏe tiềm tàng, như thiếu hụt dinh dưỡng và sụt cân không cần thiết.

Việc tiến hành chế độ ăn ít-FODMAP luôn phải được cá nhân hóa, kê toa và được giám sát bởi các chuyên viên y tế.

Các Lợi Ích Của Chế Độ Ăn Ít-FODMAP Là Gì?

How

Các lợi ích của chế độ ăn ít-FODMAP chủ yếu tập trung vào việc làm giảm bớt các triệu chứng ở đường tiêu hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn ít-FODMAP có tác dụng cải thiện đáng kể đối với:

Đau bụng
Thay đổi thói quen đi vệ sinh
Chứng đầy hơi
Mệt mỏi
Lo lắng
Trầm cảm

Chế độ ăn ít-FODMAP có thể hỗ trợ bệnh nhân IBS hưởng chất lượng cuộc sống cao hơn về lâu dài, tăng niềm hạnh phúc và sức sống.

Tôi Có Thể Ăn Gì Khi Thực Hiện Chế Độ Ăn Ít-FODMAP?

Việc xác định thực phẩm thân thiện với bệnh IBS có thể mang đến nhiều thách thức. Trước khi đặt vấn đề vào khung cảnh ẩm thực của chúng ta, dưới đây là các loại thực phẩm giàu và ít FODMAP. Hãy chú ý rằng các thành phần nguyên liệu được liệt kê tại đây vẫn chưa đầy đủ.

Nhóm Thực Phẩm	Giàu FODMAP	Ít FODMAP
Ngũ Cốc	• Lúa Mì • Lúa Mạch Đen • Lúa Mạch	• Bánh Tortillas Ngô / Khoai Tây Chiên • Cháo Ngô • Mì Ống Không Gluten • Bánh Mì Quy • Các Loại Bánh Mì • Yến Mạch • Khoai Tây • Bỏng Ngô • Gạo • Quinoa
Hoa Quả	• Táo • Mơ • Quả Mâm Xôi • Quả Cherry • Quả Chà Là • Bưởi • Xoài • Lê • Dưa Hấu	• Chuối (chưa chín) • Nho • Kiwi • Chanh • Chanh Vàng • Quýt • Cam • Đu Đủ • Dứa
Rau Củ	• Atiso • Măng • Súp Lơ • Tỏi • Tỏi Tây • Các Loại Nấm (Nấm Trắng, Nấm Portobello) • Hành / Hành Tím • Đậu Hà Lan	• Cải Thìa • Bông Cải Xanh • Cà Rốt • Hẹ • Dưa Leo • Cà Tím • Cải Xoăn • Rau Xà Lách • Các Loại Nấm (Nấm Sò) • Ô-liu • Củ Cải • Rau Bina • Cà Chua
Sữa / Các Lựa Chọn Thay Thế Từ Thực Vật	• Sữa Dừa (trong hộp) • Sữa Chua Đông Lạnh • Kem • Sữa • Pho Mát Mềm • Sữa Đậu Nành • Sữa Chua	• Sữa Hạnh Nhân • Pho Mát (hầu hết các loại) • Sữa Chua Dừa • Sữa Cây Gai Dầu • Kem Không Lactose • Sữa Chua • Pho Mát Cottage
Protein	• Các Loại Đậu (hầu hết) • Các Loại Đậu Hạt • Thịt Xử Lý	• Đậu Edamame • Đậu Lăng • Đậu Gà • Thịt Bò • Thịt Gà • Trứng • Cá • Hải Sản • Thịt Heo • Thịt Gà Tây • Tempeh • Đậu Hủ Sốt Kho
Đồ Uống	• Đồ uống có hàm lượng Fruchtôzơ cao như nước ngọt có ga và nước ép trái cây • Rượu Rum • Một Vài Loại Trà (trà hoa cúc, trà ô long, trà phèn đen)	• Rượu Vang (hầu hết các loại) • Bia • Rượu Đậm Đặc • Cà Phê • Nước Ngọt Có Đường Saccarôzơ Hoặc Ăn Kiêng • Một Vài Loại Trà (ngoại trừ trà hoa cúc, trà ô long, trà phèn đen) • Nước

Khi nói đến ẩm thực Singapore, các thành viên của Hiệp Hội Dinh Dưỡng Và Ăn Kiêng Singapore (Singapore Nutrition and Dietetics Association) đã mang đến một nguồn sáng về những loại thực phẩm có thể tiêu thụ trong quá trình thực hiện chế độ ăn ít-FODMAP:

Các Món Ăn / Đồ Uống Thông Thường	Lời Khuyên Cho Chế Độ Ăn Ít-FODMAP
Mì Khô, Súp Mì	• Thử bún (bún gạo) hoặc kway teow (hủ tiếu). • Lựa chọn mì khô thay vì súp mì. • Giảm lượng hành tây / hành tím phi hoặc tỏi phụ thêm. • Yêu cầu phần cọng xanh của hành lá hoặc hẹ. • Trộn thêm trứng, hải sản, thịt, tau kwa (đậu phụ kho), hẹ, giá đỗ, bắp cải, xà lách, ikan bilis (cá cơm sấy khô), đậu phộng và nước tương.
Cơm Chiên / Mì Xào / Bún Xào	• Giảm lượng tỏi và hành tây. • Trộn thêm trứng, hải sản, thịt, tau kwa (đậu phụ kho), hẹ, giá đỗ, bắp cải, xà lách, ikan bilis (cá cơm sấy khô), đậu phộng và nước tương.
Cà Ri, Laksa	• Hạn chế lượng ăn do nước dùng có chứa hành tây và tỏi. • Dùng mì 'khô', và thêm hương vị bằng ớt tươi, nước tương, tía tô hoặc rau mùi.
Dim sum	• Lựa chọn bánh bao làm từ bột gạo và các loại nhân đơn giản như tôm, heo, hoặc rau bina. • Các ví dụ bao gồm chí chương phần hoặc há cảo.
Sốt Chấm / Nguyên Liệu Tạo Mùi	• Chọn các nguyên liệu ít-FODMAP để tạo thêm hương vị, bao gồm nước tương, gừng, giấm, nước chanh, nước mắm, và dầu mè.
Rojak	• Chọn các nguyên liệu ít-FODMAP như dưa leo, dứa, giá đỗ, đậu phụ, tempeh và đậu phộng. • Tránh thêm vào táo, you tiao (quẩy) hoặc hành tím.
Cơm Gà / char siew (thịt lợn xá xíu) / thịt heo quay	• Ăn phần cơm trắng. • Tránh tương ớt do có chứa tỏi.
Kopi_ (cà phê địa phương), teh (trà)	• Yêu cầu lượng sữa đặc tối thiểu (một muỗng canh). • Yêu cầu kopi-o (cà phê đen) hoặc trà không. • Giảm lượng dùng do caffeine có thể kích thích triệu chứng IBS ở một vài người
Các Món Tráng Miệng Địa Phương	• Dùng các nguyên liệu ít-FODMAP do chính bạn lựa chọn như thanh long, dứa, dưa mật và đu đủ.

Làm Thế Nào Để Tuân Theo Chế Độ Ăn Ít-FODMAP?

Chế độ ăn ít-FODMAP bao gồm ba giai đoạn: hạn chế, tái du nhập, và cá nhân hóa.

Hạn Chế

Cũng được biết đến với cái tên giai đoạn loại bỏ, giai đoạn này thông thường kéo dài từ 2 - 6 tuần. Tất cả các loại thực phẩm chứa FODMAP đều được loại bỏ khỏi chế độ ăn uống. Các nghiên cứu báo cáo rằng giai đoạn này mang lại hiệu quả trong việc giảm thiểu các triệu chứng của IBS. Những thách thức trong giai đoạn đầu tiên này là các yêu cầu nghiêm ngặt của chế độ ăn uống và chi phí đầu tư cho các loại thực phẩm ít-FODMAP.

Tái Du Nhập

Các loại thực phẩm sẽ được tái du nhập mỗi loại một lần để kiểm tra khả năng dung nạp. Việc này có thể được thực hiện thông qua việc theo dõi các triệu chứng đường tiêu hóa tái xuất hiện hay không.

Cá Nhân Hóa

Một danh sách các loại FODMAP không thể dung nạp sẽ được tạo lập. Bệnh nhân có thể tránh các loại thực phẩm này, và tiếp tục sử dụng các loại FODMAP khác để tạo nên sự đa dạng về dinh dưỡng. Điều quan trọng là phải lưu ý rằng kế hoạch ít-FODMAP được cá nhân hóa này không chữa khỏi bệnh IBS, tuy nhiên có thể cải thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Nếu bạn mắc phải hội chứng IBS, và/hoặc muốn tìm hiểu thêm về chế độ ăn ít-FODMAP, hãy trao đổi với chuyên gia chăm sóc y tế để biết xem chế độ ăn này có phù hợp với bạn hay không.

Bellini, M., & Rossi, A. (2018). Is a low FODMAP diet dangerous?. Techniques in coloproctology, 22(8), 569–571. https://doi.org/10.1007/s10151-018-1835-9

Bellini, M., Tonarelli, S., Nagy, A. G., Pancetti, A., Costa, F., Ricchiuti, A., de Bortoli, N., Mosca, M., Marchi, S., & Rossi, A. (2020). Low FODMAP Diet: Evidence, Doubts, and Hopes. Nutrients, 12(1), 148. https://doi.org/10.3390/nu12010148

Black, C. J., Staudacher, H. M., & Ford, A. C. (2022). Efficacy of a low FODMAP diet in irritable bowel syndrome: systematic review and network meta-analysis. Gut, 71(6), 1117–1126. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2021-325214

Cingolani, A., Paduano, D., Vecchiarelli, V., Demelas, M., Corrias, P. T., Casula, L., & Usai, P. (2020). Feasibility of Low Fermentable Oligosaccharide, Disaccharide, Monosaccharide, and Polyol Diet and Its Effects on Quality of Life in an Italian Cohort. Nutrients, 12(3), 716. https://doi.org/10.3390/nu12030716

Eswaran, S. (2021, March n.d.). Low-FODMAP Diet. Retrieved from https://gi.org/topics/low-fodmap-diet/

Gwee, K. A., Gonlachanvit, S., Ghoshal, U. C., Chua, A., Miwa, H., Wu, J., Bak, Y. T., Lee, O. Y., Lu, C. L., Park, H., Chen, M., Syam, A. F., Abraham, P., Sollano, J., Chang, C. S., Suzuki, H., Fang, X., Fukudo, S., Choi, M. G., Hou, X., … Hongo, M. (2019). Second Asian Consensus on Irritable Bowel Syndrome. Journal of neurogastroenterology and motility, 25(3), 343–362. https://doi.org/10.5056/jnm19041

Kortlever, T. L., Ten Bokkel Huinink, S., Offereins, M., Hebblethwaite, C., O'Brien, L., Leeper, J., Mulder, C., Barrett, J. S., & Gearry, R. B. (2019). Low-FODMAP Diet Is Associated With Improved Quality of Life in IBS Patients-A Prospective Observational Study. Nutrition in clinical practice : official publication of the American Society for Parenteral and Enteral Nutrition, 34(4), 623–630. https://doi.org/10.1002/ncp.10233

Lacy, B. E., Pimentel, M., Brenner, D. M., Chey, W. D., Keefer, L. A., Long, M. D., & Moshiree, B. (2021). ACG Clinical Guideline: Management of Irritable Bowel Syndrome. The American journal of gastroenterology, 116(1), 17–44. https://doi.org/10.14309/ajg.0000000000001036

Marr, B., Bhat, V., Varney. J. (2019, May 22). Tips on following a FODMAP diet in Singapore. Retrieved from https://www.monashfodmap.com/blog/tips-following-fodmap-diet-singapore/

National Institute for Health and Care Excellence. (2015). Addendum to NICE guideline CG61, Irritable bowel syndrome in adults. Diagnosis and management of irritable bowel syndrome in primary care. (NICE guideline CG61.1). https://www.nice.org.uk/guidance/cg61/evidence/addendum-pdf-7081259797

Siah, K. T., Wong, R. K., Chan, Y. H., Ho, K. Y., & Gwee, K. A. (2016). Prevalence of Irritable Bowel Syndrome in Singapore and Its Association with Dietary, Lifestyle, and Environmental Factors. Journal of neurogastroenterology and motility, 22(4), 670–676. https://doi.org/10.5056/jnm15148

Vasant, D. H., Paine, P. A., Black, C. J., Houghton, L. A., Everitt, H. A., Corsetti, M., Agrawal, A., Aziz, I., Farmer, A. D., Eugenicos, M. P., Moss-Morris, R., Yiannakou, Y., & Ford, A. C. (2021). British Society of Gastroenterology guidelines on the management of irritable bowel syndrome. Gut, 70(7), 1214–1240. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2021-324598

Yang, J., Lin, G. Z., Li, X. Y., Wang, Y. T., & Loh, Y. H. (2022). Investigating the Role of Low-FODMAP Diet in Improving Gastrointestinal Symptoms in Irritable Bowel Syndrome. Proceedings of Singapore Healthcare, 31, 20101058211051430.

Zhang, Y., Ma, Z. F., Zhang, H., Pan, B., Li, Y., Majid, H. A., & Lee, Y. Y. (2018). Low fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polypols diet and irritable bowel syndrome in Asia. JGH open : an open access journal of gastroenterology and hepatology, 3(2), 173–178. https://doi.org/10.1002/jgh3.12125

Article tags

Bài viết liên quan

Bệnh Viêm Ruột (IBD) Hay Hội Chứng Ruột Kích Thích (IBS)?

Bệnh viêm ruột (IBD) và hội chứng ruột kích thích (IBS) có thể khó phân biệt. Bác sĩ Kelvin Thia sẽ giải thích rõ hơn về vấn đề này.

Cơn Sóng Thần Đái Tháo Đường Sắp Tới: Các Cách Phòng Tránh

Ngày càng có nhiều người mắc bệnh tiểu đường. Bác sĩ Daniel Wai, chuyên gia nội tiết, trò chuyện về các cách phòng tránh căn bệnh này theo kết quả từ nghiên cứu mới nhất.

7 Mẹo Giữ Sức Khỏe Trong Mùa Tết Nguyên Đán

Chuyên gia dinh dưỡng (dietitians) hướng dẫn chúng ta mọi lời khuyên làm thế nào để tận hưởng dịp lễ này mà không phải lo lắng về việc phá hỏng chế độ ăn uống lành mạnh của mình.

5 Thủ Phạm Phổ Biến Gây Ngộ Độc Thực Phẩm

Nếu bạn đã từng có một đợt ngộ độc thực phẩm, bạn biết nó có thể kinh khủng như thế nào. Hãy trang bị kiến thức về 5 loại vi khuẩn hàng đầu gây ra nó.

Làm Đồ Ăn Vặt Lành Mạnh Cùng Con

Việc chuẩn bị đồ ăn vặt lành mạnh không hề phức tạp. Sau đây là một số gợi ý đồ ăn vặt đơn giản, không cầu kỳ, được chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng.

Sữa mẹ và sữa công thức: Lựa chọn sữa cho em bé

Một trong những quyết định lớn mà phụ huynh mới phải đưa ra trong giai đoạn đầu của hành trình làm cha mẹ có liên quan đến lựa chọn loại sữa nào để nuôi dưỡng trẻ sơ sinh của họ. Một chuyên gia dinh dưỡng và một chuyên gia tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ (cho con bú) sẽ trả lời các câu hỏi của bạn.

Chuyển tới