Dr Lim Ing Haan
Bác sĩ nội tim mạch
Nguồn: Shutterstock
Bác sĩ nội tim mạch
Bệnh tim ở thanh thiếu niên không phổ biến, nhưng không hẳn là chưa xảy ra. Thanh thiếu niên không năng động có thể mắc nguy cơ cao hơn đối với hội chứng chuyển hóa, dẫn đến vấn đề về tim về sau này trong cuộc sống.
Hội chứng chuyển hóa là một chuỗi các tình trạng sức khỏe xấu xuất hiện cùng lúc, bao gồm huyết áp cao, lượng đường trong máu gia tăng, mỡ dư thừa vùng quanh eo và lượng cholesterol bất thường. Các vấn đề sức khỏe có quan hệ với hội chứng chuyển hóa phần lớn liên quan đến lối sống và có thể được đảo ngược nếu được xác định sớm.
Một vài nhân tố rủi ro có thể được kiểm soát từ thuở niên thiếu, từ đó hạ thấp các nguy cơ bệnh tim ở giai đoạn về sau trong cuộc sống. Các nhân tố nguy cơ này bao gồm:
Người bị béo phì thường dễ mắc huyết áp cao, cholesterol cao, và tiểu đường – tất cả đều là các nhân tố có thể gia tăng nguy cơ bệnh tim. Béo phì vùng bụng ở thanh thiếu niên với vòng eo hơn 94cm (nam) hoặc 80cm (nữ) đặt họ vào nguy cơ cao hơn mắc phải kháng Insulin và glucose lúc đói cao.
Các nghiên cứu mới đây ở Hoa Kỳ chỉ ra rằng thức uống tăng lực và nước ngọt chiếm 13% lượng calories trong chế độ ăn của thanh thiếu niên, dẫn đến béo phì – một nhân tố khác gây ra bệnh tim.
Nhiều thanh thiếu niên thích nước ngọt, đặc biệt là nước tăng lực, và thường dựa vào sự gia tăng đường huyết để bù đắp cho thiếu ngủ. Nước tăng lực không chỉ chứa nhiều caffeine, mà còn có hàm lượng đường cao, có thể cung cấp một sự tăng vọt về năng lượng ngắn hạn.
Nghiên cứu cho thấy chúng có thể gây ra nhịp tim không đều, ngay cả ở người khỏe mạnh, điều này có thể nguy hiểm với sức khỏe tim mạch. Với các thanh thiếu niên đang mắc sẵn bệnh tim, nước tăng lực càng có thể tạo ra rủi ro lớn hơn.
Macchiato Latte và trà sữa trân châu cũng là các thức uống phổ biến ở thanh thiếu niên. Các thức uống giàu calories này có rất ít chất đạm và xơ, lại giàu tinh bột và đường, dẫn đến tình trạng gia tăng đường huyết và kháng insulin, góp phần vào dịch bệnh chuyển hóa toàn cầu ở giới thanh thiếu niên.
Chế độ ăn lành mạnh, đủ giấc ngủ, và nhiều vận động là cách lành mạnh hơn để gia tăng mức năng lượng và duy trì một trái tim khỏe khoắn.
Bị cao huyết áp nghĩa là tim phải làm việc nhiều hơn và các động mạch chịu áp lực lớn hơn nhiều. Sau một thời gian, huyết áp cao có thể làm tổn thương tim và các cơ quan khác.
Nghiên cứu chỉ ra rằng thanh thiếu niên thiếu ngủ hoặc có giấc ngủ chập chờn thường dễ mắc phải cả cao huyết áp và cholesterol cao – hai tiền thân của bệnh tim.
Thức khuya muộn và dậy muộn, rất nhiều thanh thiếu niên Singapore không có đủ giấc ngủ. Dù dậy thì có thể làm thay đổi đồng hồ sinh học trong cơ thể, và con bạn tin rằng tự mình kiểm soát thói quen ban đêm cũng là một trong các nghi thức trưởng thành, thanh thiếu niên vẫn cần ngủ đủ 9 tiếng rưỡi mỗi đêm.
Mắc phải mức cholesterol mật độ thấp (LDL) cao ở độ tuổi trẻ sẽ gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Ngoài ra, một nghiên cứu còn phát hiện ra rằng nguy cơ này vẫn kéo dài thậm chí với những người sau này đã có khả năng hạ thấp mức cholesterol LDL của họ.
Điều này bởi vì tác hại mà cholesterol LDL gây ra với các động mạch, dường như không thể đảo ngược và có tình chất tích lũy theo thời gian. Vì vậy, người trẻ mắc cholesterol cao càng lâu thì có nguy cơ càng cao mắc phải bệnh tim.
Ba nhân tố chính góp phần vào lượng cholesterol cao ở thanh thiếu niên:
Rối loạn lipid máu xuất hiện ở thanh thiếu niên mắc hội chứng chuyển hóa, những người có lượng tryglyceride cao, và lượng cholesterol mật độ cao (HDL) – “cholesterol tốt” – thấp. Cũng như tình trạng mức LDL gia tăng, điều này có thể dẫn đến khả năng cao mắc bệnh tim.
Trong khi nhiều thanh thiếu niên tập hút thuốc như một cách hòa nhập với các bạn cùng trang lứa, nicotine được tìm thấy trong thuốc lá có tính gây nghiện.
Nicotine thu hẹp mạch máu và khiến tim phải làm việc vất vả hơn. Nhựa thuốc và các hóa chất khác cũng làm tăng rủi ro bệnh tim.
Chúng có thể gây tích tụ mảng bám trong động mạch, làm tăng lượng cholesterol, và làm giảm hiệu quả của fibrinogen, một chất đông máu quan trọng.
Ở người trẻ, việc hút thuốc dẫn tới 75% các ca bệnh tim, một con số đáng suy ngẫm. Bắt đầu hút thuốc ở độ tuổi trẻ càng làm tăng nguy cơ – hút thuốc càng lâu thì nguy cơ mắc bệnh tim càng cao.
Một thực tế đáng buồn là 90% những người hút thuốc bắt đầu trước 19 tuổi. Người ta dự đoán rằng 3 học sinh trên mỗi lớp 6 ở Singapore hiện tại cuối cùng sẽ tử vong bởi thuốc lá.
Thiếu vận động là một trong những nhân tố chính gây ra bệnh tim mạch. Một nghiên cứu được thực hiện trên thanh thiếu niên Singapore cho thấy, trong số những người có kết quả xét nghiệm máu cho thấy nguy cơ gia tăng mắc hội chứng chuyển hóa, một nửa có cân nặng ở mức bình thường hoặc thậm chí thiếu cân. Ở những thanh thiếu niên này, rủi ro hội chứng chuyển hóa không đến từ vấn đề trọng lượng nào, mà từ lối sống thiếu vận động của họ.
Mọi thanh thiếu niên đều nên có ít nhất 60 phút vận động mỗi ngày. Điều này nên bao gồm một sự kết hợp giữa hoạt động cường độ vừa phải và cao.
Nếu bạn nhận thấy con mình thiếu vận động, điều đầu tiên bạn có thể làm là hạn chế lượng thời gian xem TV, chơi game hay lướt web của con.
Bạn cũng có thể đăng kí cho bé tham gia các lớp học thể thao hoặc các câu lạc bộ ngoài trời phù hợp với sở thích. Hãy biến hoạt động thể chất thành một phần trong các chuyến đi chơi gia đình. Đạp xe, đi bộ và đi bộ đường dài là một vài ví dụ về những hoạt động bạn có thể làm cùng cả nhà.
Áp lực không phải là một nhân tố nguy cơ trực tiếp của bệnh tim ở thanh thiếu niên. Tuy nhiên, khi gặp áp lực, con người thường có các lựa chọn lối sống thiếu lành mạnh như ăn uống không tốt cho sức khỏe, hút thuốc, hoặc uống quá nhiều đồ uống có cồn. Dần theo thời gian những thói quen này tạo ra ảnh hưởng tiêu cực lên sức khỏe tim mạch của họ.
Áp lực ở các thanh thiếu niên có thể đến từ nhiều nguyên nhân. Các nguyên nhân phổ biến gồm bài vở trên lớp, thi cử, bắt nạt, hoặc các vấn đề với bạn bè hay gia đình. Những điều này có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau, như căng thẳng, lo lắng, kiệt sức về mặt tinh thần, buồn phiền, cáu gắt, hoặc cảm giác bị quá tải.
Quản lý căng thẳng hiệu quả có thể tạo ra thay đổi lớn cho sức khỏe cả thể chất và tinh thần. Xác định nguyên do gây ra áp lực là điểm then chốt để xử lí nó. Thổ lộ suy nghĩ với người bạn tin cậy và bỏ thời gian cho các hoạt động tích cực khác, bao gồm thể thao và các thú tiêu khiển có tính sáng tạo, cũng là điều không kém phần quan trọng.
Tóm lại, các thanh thiếu niên sẽ mắc nguy cơ bệnh tim nếu họ mắc phải hội chứng chuyển hóa hoặc bất cứ nguyên nhân rủi ro nào được liệt kê ở phía trên.
Vì thế 3 điều thanh thiếu niên có thể làm để đẩy lùi nguy cơ bệnh tim là chú ý đến Chế độ Ăn, Giấc Ngủ, và Vận Động. Và người trẻ luôn luôn nên tránh Hút Thuốc! Hãy đưa con bạn đi khám sức khỏe nếu bạn nghi ngờ bé có khả năng bị mắc rủi ro kể trên.