Các Vận động viên và Bệnh Tim: Tại sao Điều đó Xảy ra?

Trong năm 2021 tại Giải vô địch Bóng đá Châu Âu 2020 (Euro 2020), cầu thủ bóng đá Đan Mạch, Christian Eriksen, đột ngột đổ gục trên sân, để lại một chấn động toàn thể sân vận động và những người hâm mộ theo dõi trực tiếp trận đấu. Cầu thủ tiền vệ lúc đó 29 tuổi đã nằm gục mặt hướng xuống sân cỏ, và mọi người trên sân vận động và trên thế giới đã chứng kiến cảnh đội ngũ y tế chạy đua với thời gian để hồi sinh tim của anh ấy. Sau đó có thông cáo Christian Eriksen đã trải qua một cơn Ngừng Tim.

Đó không phải là lần đầu tiên người hâm mộ bóng đá chứng kiến một cầu thủ trẻ, có thể trạng cực kỳ sung sức bị các vấn đề sức khỏe tấn công ngay trên sân cỏ.

Trong năm 2021, Sergio Aguero thông báo giải nghệ sớm – sau khi trải qua tình trạng tức ngực trong trận đấu bóng đá. Anh ấy được đưa đến bệnh viện, nơi anh được chẩn đoán mắc chứng loạn nhịp tin.

Trong năm 2019, cựu thủ quân và thủ môn đội tuyển Tây Ban Nha, Iker Casillas, bị lên cơn nhồi máu cơ tim trong khi tập luyện, và phải được cấp tốc đưa vào bệnh viện.

Dù thật đáng sợ khi tưởng tượng ra làm thế nào những người có thể trạng sung sức nhất trong số chúng ta lại có thể bị bệnh tim hành hạ, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn để nắm bắt nó có thể xảy ra với những người có thể trạng sung sức và vận động nhiều ra sao.

Các Vận động viên và Bệnh Tim: Gen là nguyên nhân phổ biến?

Các vận động viên này cực kỳ sung sức, với những đội ngũ chuyên gia chăm sóc sức khỏe của họ (ví dụ: thể chất, ăn kiêng, lối sống, chăm sóc y tế). Nhưng tại sao, trong số nhiều người, họ vẫn bị hành hạ bởi bệnh tim?

“Một số người, bao gồm các vận động viên chuyên nghiệp, có thể có vẻ rất sung sức và khỏe mạnh nhưng lại có tình trạng tim tiềm ẩn khiến họ mắc phải tình trạng nhịp tim đột ngột và nguy hiểm", Bác sĩ Reginald Liew, bác sĩ tim mạch tại Bệnh viện Mount Elizabeth, giải thích.

“Vấn đề này có thể xuất hiện lần đầu tiên và xảy ra đột ngột trong khi chơi thể thao", ông cho biết thêm.

Một vài tình trạng tim có thể ảnh hưởng đến những cá nhân hiếu động ở mức độ như họ, bao gồm:

Các bệnh loạn nhịp tim di truyền

Các vấn đề như vậy xảy ra do sự bất thường về điện của tim hoặc các kênh ion, trong khi phần còn lại của tim, bao gồm cơ và các mạch máu (động mạch vành), thường là bình thường. Một vài tình trạng phổ biến bao gồm Hội chứng kéo dài QT (Long QT syndrome) và Hội chứng Brugada (Brugada syndrome).

Các tình trạng cơ tim di truyền

Các tình trạng bao gồm bệnh cơ tim phì đại (hypertrophic cardiomyopathy) và ARVC (bệnh cơ tim thất phải do loạn nhịp – arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy) do cơ tim bất thường (thường xảy ra do đột biến di truyền).

Viêm cơ tim (Myocarditis)

Tình trạng này ám chỉ nhiễm trùng cấp tính hoặc sưng viêm của tim, vốn có thể làm yếu cơ tim và gây ra đổ gục đột ngột do loạn nhịp thất (ventricular arrhythmias) gây nguy hiểm.

Bệnh động mạch vành (Coronary artery disease)

Bệnh động mạch vành ám chỉ tình trạng một mạch máu của tim bị tắc nghẽn hoặc vỡ mảng xơ vữa đột ngột trong quá trình hoạt động cường độ cao và dẫn đến một cơn nhồi máu cơ tim.

Các động mạch vành bất thường (Anomalous coronary arteries)

Tình trạng này xảy ra do sự biến thể bất thường của giải phẫu động mạch vành, có thể dẫn đến hiện tượng loạn nhịp tim nguy hiểm đột ngột khi tập thể dục.

Các vấn đề van tim (Heart valve problems)

Các vấn đề về van tim bao gồm các tình trạng như xơ hẹp động mạch chủ (aortic stenosis) hoặc sa van hai lá (mitral valve prolapse).

Theo Bác sĩ Liew, các tình trạng tim được đề cập ở trên chỉ là một vài tình trạng gây ra vấn đề cho các vận động viên. Tuy nhiên, các tình trạng này cũng tương đối hiếm gặp hơn so với bệnh tim động mạch vành, tình trạng mà về mặt thống kê phổ biến hơn ở các vận động viên trưởng thành hoặc những người có các rủi ro tim khác như cholesterol cao, cao huyết áp, hoặc tiểu đường.

Tập thể dục và luyện tập – Có 'Quá nhiều' của điều tốt đẹp?

Ngoài các tình trạng y tế tiền ẩn, liệu có thể tập thể dục quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn dẫn đến các vấn đề tim mạch? Bác sĩ Liew không hoàn toàn loại bỏ khả năng này.

Điều này, theo Bác sĩ Liew, phụ thuộc vào hồ sơ của bệnh nhân. Chẳng hạn, các nhân tố bao gồm trọng lượng cơ thể, tần suất tập thể dục, các nhân tố rủi ro tim, và các tình trạng y tế khác.

“Nói chung, tôi sẽ nói có một vài sự thật trong câu tuyên bố vì tập thể dục quá mức đột ngột mà không có luyện tập đầy đủ, và phát triển năng lực của cơ thể, có thể dẫn đến các vấn đề ở một số người”, ông giải thích, khuyên các cá nhân hãy luyện tập từ từ để phát triển năng lực tập thể dục.

Tập thể dục quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn có thể khiến huyết áp của một ngườn hoặc nhịp tim tăng quá nhanh. Nếu ai đó đã mắc bệnh động mạch vành tiềm ẩn, các vấn đề huyết áp, hoặc các cơ tim bị yếu, điều này có thể gia tăng rủi ro bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ đột ngột, hoặc kích thích phát sinh tình trạng loạn nhịp tim.

Về chủ đề tập luyện quá nhiều, hoặc quá cường độ cao, Bác sĩ Liew ghi nhận rằng tập luyện cho các môn sức bền như marathon hoặc chạy ba môn phối hợp có thể gây ra căng thẳng tim quá mức và làm tăng kích thước tim. Theo thời gian, điều này có thể làm tăng rủi ro mắc bệnh loạn nhịp tim (irregular heartbeat).

Triệu chứng và phòng tránh: Điều gì có thể thực hiện để ngăn chặn các sự cố gây đe dọa tính mạng?

Bác sĩ Liew khuyên các cá nhân phải thận trọng để ý đến những triệu chứng. Hãy tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bất kỳ triệu chứng nào được nhận thấy.

Ông chỉ ra những dấu hiệu bệnh tim cần được đề phòng:

• Nhịp tim đập nhanh quá mức khi tập thể dục (nhanh hơn bình thường cho cấp độ tập luyện), hoặc nhịp tim vẫn đập nhanh kể cả trong thời gian phục hồi
• Chóng mặt, đầu óc choáng váng, hoặc mất ý thức
• Đau ngực khi gắng sức, có thể do cơ tim dày bất thường hoặc bệnh động mạch vành
• Khó thở quá mức khi tập thể dục

“Tôi cũng muốn khuyến nghị các vận động viên và những người đam mê tập gym tiến hành kiểm tra sức khỏe – bao gồm một lần khám sức khỏe tổng quát và một lần chụp ECG (điện tâm đồ) – trước khi tham gia vào luyện tập cường độ cao, đặc biệt nếu họ có bất kỳ triệu chứng hoặc các nhân tố rủi ro tim nào.”, ông cho biết thêm.

Tùy vào kết quả và hồ sơ của bệnh nhân, một, hoặc vài kiểu sàng lọc bệnh tim, có thể được khuyến nghị:

• Siêu âm tim (Echocardiogram) Để đánh giá các chức năng cơ tim, các van tim, và kích thước các buồng tim
• Bài kiểm tra máy tập vận động (Exercise treadmill test) Để tìm các vấn đề nhịp tim trong khi luyện tập và bệnh động mạch vành
• Chụp CT scan tim Để kiểm tra động mạch vành dị dạng và đánh giá mức độ tắc nghẽn ở các mạch máu

Tần suất của các lần kiểm tra như vậy tùy thuộc vào độ tuổi và hồ sơ của bệnh nhân. Bác sĩ Liew khuyến nghị một lần kiểm tra sức khỏe tim hàng năm cho những cá nhân trên độ tuổi 50.

Đối với những vận động viên sức bền và mê marathon, Bác sĩ Liew đề nghị tiến hành một bài kiểm tra tập thể dục tim phổi (cardiopulmonary exercise test). Bài kiểm tra tập thể dục đặc biệt này đánh giá phản ứng của tim mạch và hệ hô hấp đồng bộ với tập thể dục.

“Các kết quả cho phép bác sĩ quyết định mức độ sung sức của cá nhân và ngưỡng thiếu oxy (anaerobic threshold) của họ là gì. Theo thời gian và với nhiều luyện tập hơn, con số này có thể được cải thiện và so sánh với các lần kiểm tra trước đây”, ông giải thích.

Giữ gìn sức khỏe, giữ an toàn

Vận động thường xuyên mang lại các lợi ích cho sức khỏe.

Tuy nhiên, chăm sóc cơ thể của bạn cũng rất quan trọng. Các tình trạng tim, khi không giải quyết, có thể thường mang đến những rủi ro gây nguy hiểm. Nếu bạn là người tham gia tích cực vào các môn thể thao hoặc đang suy tính khởi đầu một môn thể thao mới cường độ cao, hãy cân nhắc trao đổi với bác sĩ của bạn và thâm chí nên tiến hành một bài sàng lọc tim để đánh giá sức khỏe và tình trạng thể chất cho môn thể thao đó.

Bạn có thể tìm hiểu thêm, hoặc đặt một cuộc hẹn để trò chuyện với bác sĩ tim mạch.

Hãy giữ an toàn, và tập thể dục vui vẻ!