Siêu âm nội soi (EUS): Những điều bạn cần biết

Siêu âm nội soi là gì?

Siêu âm nội soi (EUS) là một thủ thuật thăm khám chẩn đoán xâm lấn tối thiểu được sử dụng để đánh giá các bệnh ở vùng bụng và khoang ngực. EUS là một ống mỏng và linh hoạt có gắn máy quay video và đầu dò quét ở đầu ống. Vậy nên khi EUS được đưa vào cơ thể qua đường miệng hoặc hậu môn, nó có thể soi vào đường tiêu hóa của cơ thể người và đưa ra những hình ảnh chi tiết về lớp lót và thành của cơ quan nội tạng, thông qua sóng siêu âm tần số cao.

EUS cho phép bác sĩ lấy mẫu chất lỏng và mô từ bụng hoặc ngực của chúng ta thông qua một thủ thuật gọi là chọc hút bằng kim nhỏ. Thủ tục này là lựa chọn thay thế ưu tiên cho phẫu thuật thăm dò mở, nếu khu vực cần thăm khám có thể tiếp cận được bằng nội soi.

Tại sao bạn cần phải siêu âm nội soi?

Siêu âm nội soi có thể xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng như đau bụng. Bên cạnh đó, nó còn được sử dụng để tìm sỏi trong ống mật, kiểm tra tuyến tụy và sự phát triển bất thường ở ngực trung tâm và vùng bụng trên. Ngoài ra, siêu âm nội soi cho phép lấy mô từ các hạch bạch huyết mở rộng và các khối u nghi ngờ ở đường tiêu hóa và tuyến tụy.

Bác sĩ có thể xem các cơ quan tiêu hóa của bạn ở độ phân giải cao trong quá trình thực hiện siêu âm nội soi, vì hình ảnh của EUS được phóng to. Đồng thời, so với siêu âm thông thường, thay vì thực hiện từ bề mặt cơ thể, sóng siêu âm của EUS có thể thâm nhập sâu vào bên trong cơ thể, đem lại những kết quả chuẩn xác hơn.

EUS rất hữu ích trong việc chẩn đoán các bệnh như:

• Sỏi ống mật;
• Ung thư hệ tiêu hóa;
• U nang và khối u tuyến tụy;
• Tăng trưởng bất thường ở dạ dày, thực quản, trực tràng (khối u dưới niêm mạc, tổn thương dưới biểu mô);
• ung thư hạch và các hạch bạch huyết mở rộng ở bụng và ngực.

Ngoài khả năng thăm dò chẩn đoán, khả năng điều trị của EUS cũng đã được ứng dụng, một số phương pháp điều trị có thể được thực hiện mà không cần rạch da. Những phương pháp điều trị này là:

• Dẫn lưu u nang tuyến tụy;
• Hút dịch;
• Áp dụng phong bế thần kinh để điều trị cơn đau do bệnh tuyến tụy;
• Điều trị chảy máu do vỡ mạch máu trong đường tiêu hóa.

Siêu âm nội soi có gây đau không?

Siêu âm nội soi thông thường sẽ không gây đau. Khi siêu âm nội soi, bạn sẽ được dùng thuốc an thần nhẹ theo chỉ định của bác sĩ, để không cảm thấy khó chịu trong quá trình thực hiện. Vì EUS được thực hiện bên trong đường tiêu hóa của bạn và không gây tổn thương cho da, nên bạn sẽ không cảm thấy đau đớn.

Nếu thực hiện chọc hút bằng kim nhỏ, bạn có thể cảm thấy hơi đau sau khi hoàn thành. Cảm giác này thường hết trong vòng một hoặc hai ngày.

Cần chuẩn bị gì khi thực hiện siêu âm nội soi?

Một số hướng dẫn sau đây sẽ được đưa ra cho bạn trước khi thực hiện thủ thuật EUS:

• Dạ dày của bạn phải trống rỗng. Bạn được yêu cầu nhịn ăn 6 giờ trước khi khám EUS để đường tiêu hóa của bạn sẵn sàng.
• Nếu bạn đang trải qua EUS từ trực tràng, bạn có thể được cho uống thuốc nhuận tràng để làm sạch ruột.
• Nếu bác sĩ của bạn đang thực hiện EUS với chọc hút bằng kim nhỏ, bạn có thể cần ngừng thuốc làm loãng máu trong vài ngày trước khi làm thủ thuật.
• Lên kế hoạch phục hồi trước thời hạn. Sắp xếp để có người đi cùng bạn về nhà sau khi làm thủ thuật EUS. Bạn nên hạn chế lái xe ngay sau khi xuất viện. Nghỉ phép y tế sẽ được cấp trong 1-2 ngày.

EUS được thực hiện như thế nào?

EUS thường được thực hiện như một thủ tục trong ngày. Điều này có nghĩa là bạn có thể về nhà ngay trong ngày, khoảng 2 giờ sau khi hoàn thành siêu âm nội soi.

Bạn sẽ được gây mê trước khi làm thủ thuật. Điều này cho phép bạn thư giãn và chìm vào giấc ngủ trong khi EUS đang được thực hiện.

Sau đó, bác sĩ sẽ đưa EUS vào miệng hoặc trực tràng của bạn và quan sát đường tiêu hóa hoặc vị trí nghi bệnh trên màn hình LCD và màn hình siêu âm.

Để chọc hút bằng kim nhỏ, bác sĩ sẽ đưa một thiết bị đặc biệt qua ống EUS. Thiết bị này xuất hiện từ đầu ống nội soi vào hệ thống tiêu hóa của bạn.

Một cây kim mảnh từ thiết bị sẽ nhắm vào vùng bất thường để lấy tế bào hoặc chất lỏng để phân tích. Các tế bào sẽ được cố định trên các phiến kính, kiểm tra dưới kính hiển vi và gửi đến phòng xét nghiệm kiểm tra chuyên biệt.

Ống nội soi được rút ra khi kết thúc thủ thuật và bạn sẽ tỉnh lại ngay sau đó. Toàn bộ thủ tục mất khoảng 40 phút.

Bác sĩ nào có thể thực hiện siêu âm nội soi?

Quy trình siêu âm nội soi đòi hỏi trình độ kỹ năng và chuyên môn cao và chỉ có thể được thực hiện bởi các chuyên gia được đào tạo về kỹ thuật tiên tiến này. Quy trình EUS yêu cầu đào tạo bồi dưỡng chuyên môn về kỹ thuật nội soi nâng cao và thiết bị nội soi tiên tiến. Chỉ những chuyên gia đã trải qua đào tạo về EUS mới có thể giải thích được hình ảnh siêu âm.

Nếu bạn thực hiện chọc hút bằng kim nhỏ, các tế bào sẽ được gửi đến nhà nghiên cứu bệnh học, người sẽ công bố báo cáo về những bất thường được xác định. Bác sĩ sẽ tham khảo báo cáo này và thông báo cho bạn về chẩn đoán cũng như cách điều trị tình trạng của bạn tốt hơn.

Những rủi ro của siêu âm nội soi là gì?

EUS là một thủ thuật an toàn khi được thực hiện tại một trung tâm y tế với đội ngũ chuyên gia chăm sóc sức khỏe giàu kinh nghiệm. Bác sĩ của bạn sẽ thảo luận về các rủi ro với bạn trước khi tiến hành thủ thuật. Thủ thuật 'Chọc hút bằng kim nhỏ' có nguy cơ cao hơn một chút so với thủ thuật EUS đơn thuần.

Nói chung, các rủi ro là nhỏ (1-2% đối với thủ thuật Chọc hút bằng kim nhỏ và dưới 1% đối với thủ thuật EUS) và chúng bao gồm:

• Chảy máu;
• Phản ứng bất lợi khi dùng thuốc an thần;
• Nhiễm trùng hoặc viêm xung quanh khu vực kim đâm;
• tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa.

Rủi ro của EUS được coi là thấp vì đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu.

Trong trường hợp hiếm gặp là bạn bị sốt, đau ngực hoặc khó thở, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Các triệu chứng nghiêm trọng khác cần được chăm sóc y tế là đau dữ dội hoặc dai dẳng ở bụng hoặc đi ngoài ra phân đen hoặc sẫm màu.

Những kết quả nào được đưa ra khi siêu âm nội soi?

Có 2 kết quả để xem xét. Đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa (chuyên gia về bệnh tiêu hóa) hoặc bác sĩ phổi (chuyên gia về bệnh phổi) được đào tạo đặc biệt về EUS sẽ xem xét các hình ảnh được chụp trong quá trình thực hiện. Thứ hai, nhà nghiên cứu bệnh học sẽ đưa ra phân tích dựa trên các mẫu vật được lấy trong quá trình sinh thiết hoặc chọc hút bằng kim nhỏ.

Bác sĩ sẽ thảo luận về những kết quả này với bạn, trong một vài trường hợp, bạn sẽ được yêu cầu thực hiện thêm một số xét nghiệm chẩn đoán khác.